Ο πυρετός του σκακιού

Ο πυρετός του σκακιού (αυθεντικός τίτλος Shakhmatnaya goryachka) είναι μια ρωσική ταινία του 1925, σε σκηνοθεσία Vsevolod Pudovkin και Nikolai Shpikovsky. Πρόκειται για την πιο ιστορική ταινία με θέμα το σκάκι, και σίγουρα μια από τις πιο πρωτότυπες.
Η ταινία είναι μια κωμωδία με θέμα αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος της: τον πυρετό του σκακιού. Κατά τη διάρκεια ενός διεθνούς σκακιστικού τουρνουά στη Μόσχα ένας νεαρός άνδρας αφοσιώνεται απόλυτα στο σκάκι, σε σημείο που να παραμελεί την αρραβωνιαστικιά του. Εκείνη πέφτει σε βαθιά μελαγχολία και, καθώς δεν έχει κανένα απολύτως ενδιαφέρον για το παιχνίδι κι ο νέος πάει από το κακό στο χειρότερο, φθάνει κάποια στιγμή σε σημείο παροξυσμού. Και τότε τής συμβαίνει ένα γεγονός που τα ανατρέπει όλα. Γνωρίζει έναν από τους συμμετέχοντες του διεθνούς τουρνουά: τον μεγάλο Καπαμπλάνκα αυτοπροσώπως! Αυτός, με την αβρότητα προς τις γυναίκες που τον χαρακτήριζε, καταφέρνει να την γοητεύσει και να την φέρει κοντά στο παιχνίδι. Το τέλος της ταινίας είναι ευτυχές. Οι δυο ερωτευμένοι έρχονται κοντά, με το σκάκι να τους ενώνει.

Φυσικά η ταινία -μέσα από τη σάτιρα- αντικατοπτρίζει το γενικό ενδιαφέρον που υπήρχε πάντα στη Ρωσία για το σκάκι. Στο έργο βλέπουμε όχι μόνο τον πρωταγωνιστή, αλλά και κάθε άλλον αρσενικό να είναι τρελαμένος με το παιχνίδι. Έχουμε π.χ. μια σκηνή με έναν αστυνομικό να σταματάει στη μέση μιας σύλληψης και να παίζει σκάκι με τον αιχμάλωτό του. Το αστείο προκύπτει πάντα από την υπερβολή.



Ένα σημαντικό στοιχείο αυτού του έργου είναι ότι αναφέρεται στο διεθνές τουρνουά της Μόσχας, που πράγματι παιζόταν εκείνη τη χρονιά κι είχε δημιουργήσει ακριβώς τον πυρετό που περιγράφεται στην ταινία. Ο Φρανκ Μάρσαλ στο βιβλίο του Τα πενήντα χρόνια μου στο σκάκι γράφει για το τουρνουά: Το ενδιαφέρον στη Μόσχα, ακόμη κι εκείνη την εποχή, είχε φτάσει σε εκπληκτικά ύψη και για μερικές ημέρες η κυκλοφορία είχε παραλύσει από το πλήθος που συγκεντρωνόταν έξω από το κτίριο που παίζαμε. Οι Ρώσοι ήταν ενθουσιώδεις μαζί μας κι ακόμα φοράω ένα άνετο σμόκιν που μου χάρισαν κατά τη διάρκεια του τουρνουά.

Στην ταινία διακρίνονται θρυλικές μορφές του παρελθόντος, ανάμεσά τους ο Μάρσαλ, ο Ρέτι, ο Γέητς, ο Σπίλμαν.

Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από τη συνάντηση της κοπέλας με τον Καπαμπλάνκα. Οι υπότιτλοι είναι στα ρωσικά με ισπανική μετάφραση και τους μεταφέρω:
Κοπέλα: Αφήστε με! Εξαιτίας του σκακιού μισώ όλον τον κόσμο!
Καπαμπλάνκα: Το καταλαβαίνω. Με τη συντροφιά μιας ωραίας γυναίκας κι εγώ το μισώ το σκάκι.
Κοπέλα: Επιτέλους συνάντησα έναν εχθρό του σκακιού!
Κοπέλα: Πείτε μου πώς απελευθερωθήκατε από τον πυρετό του σκακιού.
(Προφανώς της το είπε)


Μπορείτε να δείτε ολόκληρη την ταινία εδώ. Οι υπότιτλοι είναι μόνο στα ρωσικά, αλλά επειδή πρόκειται για βωβή ταινία, δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να γίνει κατανοητή.