Αντρέ Ντανικάν Φιλιντόρ

Δεν πρέπει να υπάρχει σκακιστής που να μην έχει ακούσει για τη συνεισφορά του Φιλιντόρ στο σκάκι. Στην πραγματικότητα, από τη στιγμή που εμφανίστηκε ο μεγάλος αυτός Γάλλος σκακιστής, το σκάκι έπαψε πια να είναι το ίδιο.
Μέχρι την εποχή του Φιλιντόρ ο τρόπος παιχνιδιού των μεγάλων σκακιστών ήταν να κάνουν άμεση επίθεση ανοίγοντας γρήγορα γραμμές στα κομμάτια τους, συχνά με θυσίες υλικού και ιδίως πιονιών. Στα τελευταία σπάνια έδιναν μεγάλη σημασία. Σ' αυτές τις περιπτώσεις ο παίχτης που έκανε την επίθεση ή κέρδιζε με λαμπρό και εντυπωσιακό τρόπο ή η επίθεσή του δεν ήταν καλά υπολογισμένη και αποτύγχανε (μια και η τεχνική τότε ήταν μάλλον σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με σήμερα). Ένας μεγάλος παίχτης όμως και γνωστός μουσικοσυνθέτης από τη Γαλλία επρόκειτο να ανατρέψει τα πάντα.

Ο Φρανσουά-Αντρέ Ντανικάν Φιλιντόρ (François-André Danican Philidor, 1726-1795) ήταν ακριβώς αυτός: συνθέτης και κορυφαίος σκακιστής. Το 1732, σε ηλικία 6 ετών, γράφτηκε στη βασιλική χορωδία του Λουδοβίκου του ΙΕ' και έκανε την πρώτη του απόπειρα σύνθεσης το 1737. Από το 1750 ως το 1770 περίπου ο Φιλιντόρ ήταν ένας από τους κορυφαίους συνθέτες όπερας στη Γαλλία, ώσπου ένιωσε πως άλλοι τον ξεπερνούσαν κι αποφάσισε να ασχοληθεί αποκλειστικά με την άλλη μεγάλη του αγάπη: το σκάκι. Κι ήταν ο καλύτερος παίχτης του κόσμου!

Προτομή του Φιλιντόρ έξω από την Όπερα του Παρισιού.


Η μπροσούρα της κωμικής του όπερας με τίτλο Tom Jones

Ο Φιλιντόρ άρχισε να μαθαίνει σκάκι κατά το 1740 στο περίφημο Café de la Régence του Παρισιού με πρώτο και σημαντικότερο δάσκαλο τον πρωταθλητή της Γαλλίας Κερμύρ ντε Λεγκάλ (1702-1792). Μέσα σε τρία χρόνια είχε φτάσει τον δάσκαλό του κι αργότερα τον ξεπέρασε. Το 1747 πήγε στο Λονδίνο όπου συνάντησε σε ματς τον ελληνικής πιθανότατα καταγωγής Σύριο Φίλιπ Στάμα, τον οποίο κατατρόπωσε με 8,5-1,5.

Το Café de la Régence κατά τον 19ο αιώνα

Το 1749 ήταν η μεγάλη στιγμή στην καριέρα του Φιλιντόρ, όταν εξέδωσε το μνημειώδες έργο του Analyse du jeu des Échecs (Ανάλυση του παιχνιδιού του σκακιού), το οποίο γνώρισε περίπου 70 επανεκδόσεις και έμελλε να είναι το σημαντικότερο σκακιστικό βιβλίο, όχι μόνο του 18ου αιώνα αλλά και για πολύ μετά, απαραίτητο εγχειρίδιο για τους σκακιστές που φιλοδοξούσαν να βελτιωθούν θεωρητικά.

Στο βιβλίο αυτό ο Φιλιντόρ μελέτησε διάφορα ανοίγματα παρτίδας και κατέληξε σε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα. Το σημαντικότερο από αυτά ήταν ότι δεν έπρεπε πια να θυσιάζουμε τα πιόνια μας στα καλά καθούμενα, αλλά να επιδιώκουμε να δημιουργούμε ένα ισχυρό κέντρο με αλυσίδες πιονιών που θα παρείχαν αρκετή προστασία στα κομμάτια μας (μια και θα ήταν δύσκολο να τις διασπάσει κανείς) ώστε να μπορούν τα κομμάτια μας να οργανωθούν για την επίθεση. Λέγεται ότι είπε "τα πιόνια είναι η ψυχή της παρτίδας", πράγμα που εφάρμοσε στις δικές του παρτίδες, όπου βλέπουμε έναν παίχτη σκάλες ανώτερο από όλους σχεδόν τους αντιπάλους του.
Στο ίδιο βιβλίο ο Φιλιντόρ ασχολήθηκε επίσης με τα φινάλε Πύργος και Αξιωματικός έναντι Πύργου και Πύργος και πιόνι έναντι Πύργου. Η άμυνα των Μαύρων μετά από 1. ε4 ε5 2. Ιζ3 δ6 φέρει το όνομά του. Άμυνα Φιλιντόρ.
Ας δούμε και μια από τις τελευταίες παρτίδες του:

Smith-Philidor, Λονδίνο 1790
1.ε4 ε5 2.Αγ4 Ιζ6 3.δ3 γ6 4.Αη5 θ6 5.Αxζ6 Βxζ6 6.Ιγ3 β5 7.Αβ3
α5 8.α3 Αγ5 9.Ιζ3 δ6 10.Βδ2 Αε6 11.Αxε6 ζxε6 12.O-O η5 13.θ3
Ιδ7 14.Ιθ2 θ5 15.η3 Ρε7 16.Ρη2 δ5 17.ζ3 Ιζ8 18.Ιε2 Ιη6 19.γ3
Παη8 20.δ4 Αβ6 21.δxε5 Βxε5 22.Ιδ4 Ρδ7 23.Παε1 θ4 24.Βζ2 Αγ7
25.Ιε2 θxη3 26.Βxη3 Βxη3+ 27.Ιxη3 Ιζ4+ 28.Ρθ1 Πxθ3 29.Πη1
Πxθ2+ 30.Ρxθ2 Πθ8+ 31.Ιθ5 Πxθ5+ 32.Ρη3 Ιθ3+ 33.Ρη4 Πθ4# 0-1